شرح حال اساتید تار ساز از استاد فرج الله تا رمضان شاهرخ
قسمت اوّل
استاد فرج الله : معروفترین سازنده آلات موسیقی در عهد ناصری و اصلیتاً اصفهانی بوده است و در زمان صدارت امیر کبیر به اتفاق نایب اسدالله ( معروفترین نی نواز زمان ) از اصفهان به تهران آمده و کار گاهی در دار الضایع تهران ( در جوار سبزه میدان فعلی ) دایر نموده و بکار ساخت تار وسه تار و سنتور می پرداخت .
با توجه به زمان رویدادهای فوق میتوان سال تولد استاد فرج الله را بطور تخمینی از 200-170 سال پیش بر آورد کرد . استاد فرج الله اولین هنرمندی بود که با مطالعه و دقت زیاد توانست به اندازه ها تا زمان حاضر نیز اعتبار دارند و بعنوان الگوئی در اختیار سازندگان پس از او قرار گرفت .
تارهای استاد فرج الله عمدتاً ارتفاع ( پهنا ) کمی داشته و کمی تخت هستند و مضراب خور کمی دارند . سر پنجه آن کمی لاغر و کشیده است .
رنگ تارهای او دارای آستر زیر رنگ سیاه یا قهوه ای تیره است . فرم دهانه های آن بوضوح از الگوی سنتی پیش از خود الهام گرفته است .
حجم نقاره در مقایسه با حجم کاسه کوچکتر از تارهای امروز است .
تراش داخل کاسه ای او بسیار ظریف و ماهرانه است .
نفیر داخل تارهای او عمدتاً باریک است و این امر باعث تولید صدائی تو دماغی و لطیف و ملایم میگردیده است .صدا دهی تار او کم حجم ولی بسیار شفاف و عالی و با حالت بوده و برای ردیف نوازی بسیار و مناسب است .
از دیگر ویژگیهای تار استاد فرج الله میتوان به این موارد اشاره نمود .
خورشید یا گل روی سر پنجه اغلب حالت کثیر الاضلاع و هندی دارد ( بر عکس سایر سازندگان )
تاج و نوار روی سر پنجه اغلب از چوب فوفل ساخته شده ( در مقایسه با سایر سازندگان که آنرا از استخوان می سازند )
بیخ دسته های تار او کوتاهتر از سایر اساتید است ( در حدود 3 سانتی متر )
عرض چوب فوفل روی دسته ساز پهنتر از استخوانهای مجاور خود است ( سایر سازندگان این 3 قسمت را مساوی می گرفتند . ) محل اتصال تکه های استخوان رو دسته بصورت اریب است ( سایر سازندگان از اتصال کاملا افقی استفاده میکردند )
سبیل های بین کاسه و نقاره تقریباً افقی است ( در کار سایر سازندگان اکثراً بصورت هشتی است )
نمای تار از انتها حالت دیگ شکل دارد . ( در کار بسیاری از سازندگان این نما حالت کروی دارد )از نمای پشت تار دو لبه پشت نقاره به هم رسیده است ( از ویژگیهای بارز تار استاد فرج الله که عباس صنعت هم از او الهام گرفته است )
تارهائی با صدا دهی عالی از کارهای استاد فرج الله باقی مانده که معروفترین آنها تار یاقوت که از طرف ظل السلطان ( پسر ناصرالدینشاه ) برای طربخانة خود به استاد فرج الله سفارش داده شده و بنا بر روایتی بعداً تار دست آقا حسین قلی گردیده و در حال حاضر این تار موجود و جزء بهترین تارهای قدیمی است .
از این استاد تارهایی سفارشی مانند تار 3 دهنه ( که صدا دهی زیر خوان دارد ) و تارهایی با سر پنجه خاص و منبّت کاری شده و نیز تارهای با ابعاد مختلف با الگوی معمول وی بر جای مانده .
مقالات و متن سخنرانیها
مربوط به نشستهای تخصصی ماهانة
پژوهش در موسیقی دستگاهی ایران
موسسه فرهنگی هنری آوای مهربانی
درزمان نصب تولباربایدبه اینترنت متصل باشید
بازدید دیروز: 25
کل بازدید :82422
آشنایی باشیوه ردیف نوازی موسیقی دستگاهی ایران
مشاهده تصویری موسیقی ردیف 2 [667]
شنیدن گوشه های ردیف [560]
مشاهد ه اجرای موسیقی [632]
[آرشیو(4)]