گوشه ها وآهنگ های موسیقی ردیف دستگاهی ازلحاظ وزن به سه صورت قابل اجراهستند:

?-ناموزون: مانند درآمدها وکلیه گوشه هایی که کاملاً باضرب آزاداجرا می شوند(که به اصطلاح بعضی ها به عا د ت به آن آوازی می گویند).این گونه گوشه ها دورایقاعی خاص وتکرارشونده ای ندارند ،وازترکیب چند دورایقاعی متفاوت تشکیل شده اند.

لازم به ذکراست که این نمونه ازگوشه هابا آنکه ظاهراً ناموزون ویا اصطلاحاًبدون ریتم استنباط می شوند،ازیک نظم خاص برخوردارند ،ودورهایی کنارهم قرارمی گیرند که باهم قرینه یامتضاد نسبت به همدیگرمی باشند،وبه گونه ای پنهان ریتم(منظورتعریف غربی آن نیست)موسیقی را به شکل زیباترازحالت ریتمیک شناخته شده تأمین می کنند. ساختاراین نمونه درادبیات مانند نثر،ودرطبیعت مانند دورنما ومشاهده کلّی مناظر طبیعی مثل:کوه ،جنگل،فواصل ستارگان و....

?-نیمه موزون: این آهنگها با این که ازاوّل تا پایان گوشه تقریباً ازیک دور ووزن خاص طبعیّت می کنند، ولی تا آنجا که ممکن است از یک نواختی وکلیشه درسرعت، طول کشش هردوروتزیین گریزانند،ومقدارواژه های استفاده شده درهردوروسکوت مابین آنها به طریقه ای حساب شده ودرارتباط باهم درلحظه متغیّر است.ومی توان کمیّت واژه ها رادر هردورکم وزیادکرد وبه همین دلیل می توان گفت : موسیقی ایرانی مانند موسیقی اروپایی که بانت نویسی ومیزان بندی متریک تدوین می شود نیست ودرموسیقی ایرانی میزان وجود ندارد .مانند:گوشه کرشمه،چهارپاره،بسته نگار،دوبیتی نغمه و....  ساختار این نمونه ازگوشه ها درادبیات شعری شبیه: قصیده ودرطبیعت مانند:مشاهده مناظرطبیعی مثلاً قرارگرفتن انبوه ویا دسته ای ازگیاهان ،درخت ها ویا قارچ ها ازنوعی خاص درکنارهم وتکرار آن باکمی فاصله درطرفی دیگر ونظیراین.(البته مشاهده درطبیعت منظورفقط کوه ویاجنگل وگیاهان نمی با شد،میتوان بافت سلّولی بدن خودمان راهم مشاهده کنیم .ویا.........)

?-موزون: دراین قطعات معمولاًجملات درقالب یک دورتکرارشونده به طورمساوی تراز نمونه قبلی اجرامی شوند وازاوّل قطعه تا پایان آن معمولاً دور آن عمض نمی شود، مگردرصورتی که دوری مشابه جای آن رابگیرد، ومتغیّربودن آن دراندازه میزان(متریا تعدادواژه ها دریک دور) سرعت ، که درشروع قطعه معمولاً آرام تر وبه تدریج دیگر نیازی به آن سرعت انتخاب شده احساس نمی شود ، وحتی می تواند درآخرهمان قطعه دوباره به صورتی خلاصه تر وسریع ترتکرار شود،مانند اجرای قدما مثل اجرای گرایلی بوسیله استادحبیب سماعی درصفحه قدیمی ویا بعضی از رنگ هایی که استادمجید کیانی اجرانموده اند.ولی درموسیقی امروزی ردیف دستگاهی دربعضی شیوه ها آخرقطعه را کنداجرامی کنند تاقطعه بایستد، واین تأثیرگرفته شده ازدنیای عصر ماشین است .مانند قطار.

ازدیگرتغییراتی که دراین نمونه می شود مشاهده کرد ، تغییر درنوع واژه استفاده شده درهردورمی باشد که به صورت حذف ویا افزون کردن وواژه ویاجمله ای که مشابه ویا متضاد آن باشد راجایگزین کرد.ویا درشدت نوانس واستفاده از تزئین های مختلف وتک های پرقدرت باواخوان(واخون=بازخوان کرد ن بوسیله نغماتی ک با آن نغمه سازگاری دارند ولی درهنگام دی گری قرار دارند)این نوع قطعات را  به طورکلی ضربی می نامند که دارای انواع مختلفی مانند : چهارمضراب، رنگ و....می باشد.

 بنا براین  اجرای موسیقی دراین نمونه هم ازتنوّع های بسیاری برخوردار است وازتکرارهای یکنواخت وکلیشه ای گریزان است،ودراوّلین فرصت راهی به سوی آزادشدن و نوسازی  باز می کند. ساختار این نمونه درادبیات شعری بسیار شبیه : غزل ورباعی است ودر طبیعت گیاهان شبیه مناظرطبیعی ساخت خود انسان مثل پارک ها ودرهنرها مانند: کاشی کاری وگره چینی ،پنجره مشبّک و.....است.